Arnhems dialect

Een klein persoonlijk stukje, niets met programmeertalen te maken.

Op mijn paspoort staat geboorteplaats Arnhem.
Wij woonden dan wel in Oosterbeek, de bevalling vond plaats in het Diaconessen ziekenhuis in Arnhem.
Mijn jeugd heb ik dan ook doorgebracht in Oosterbeek, zo als ze wel zeggen het ‘chique dorp’, onder de rook van Arnhem.
In 1991 verhuisde ik naar  de toen nieuw opgeleverde huurwoningen in de Arnhemse wijk Rijkerswoerd.
Na kort nog een koopwoning in de Arnhems wijk de Laar te hebben gehad vertrok ik uit Arnhem om samen te gaan wonen in Westervoort.
Kort daarna verhuisden wij naar het Overbetuwse Zetten, zo snel mogelijk weer gevolgd door een verhuizing naar Heteren.
In Heteren zijn wij voor ons doen lang gebleven, maar toch liet Arnhem ons niet los.
In 2016 zijn wij dan ook weer teruggekeerd naar bekend terrein:  Arnhem-Zuid.

Min of meer als grap kocht ik daarom het boekje ‘Waarom ik niet in Arnhem wonen wil’, een verhalenbundel uit 2008.
Om eerlijk te zijn vond ik de verhalen niet bijzonder.
Maar om het stukje geschreven door Martin Pieterse moest ik toch wel lachen. Een tweetal citaten:

De Arnhemse jeugd is genadeloos, als zij enige afwijking van de norm ontdekt. In Klèrendal hejje zo uh posje klappe te pakke. Heel snel corrigeerde ik mijn uitspraak, om geen ‘portie klappen’ te krijgen. Het Ernems, zoals het dialect in Arnhem heet, is heel erg. Sommige woorden worden half ingeslikt, andere worden lang en lijzig uitgerekt. ‘Je moet niet huilen, hoor’ wordt uitgesproken als ‘Je moenie heule, heur’, waarbij de eu-klank in het woord heule klinkt als een kind dat een snelle motorfiets nadoet, die door de bocht van de Bejrekeul scheurt.”

Opvallend veel woorden uit het Algemeen Beschaafd Nederlands kun je in het Ernems helemaal niet uitspreken, omdat de mond van de Ernem-spreker in een bepaalde stand staat, die on-Ernemse klanken niet toelaat. Woorden uitspreken als ‘staatshervorming’, beschavingsoffensief’ of ‘wezenskenmerken’: dat lukt een oer-Arnhemmer niet. Ernems is dan ook een serieuze handicap bij het volgen van hoger onderwijs.

Op Wikipedia staat een verklaring voor deze tongval:
Het Arnhemse dialect Ernems wijkt sterk af van andere Zuid-Gelderse dialecten door de Haagse invloeden. In de tweede helft van de 18e eeuw trokken rijke Hagenaars naar buitenhuizen in de bossen rondom Arnhem. Het Haagse accent werd door de lokale Arnhemse bevolking overgenomen omdat dit accent status verschafte.

Nou dan weet u dat ook. Wanneer ik dan als ICT consultant bij u over de vloer kom, en u denkt wat praat die man vreemd, dan is dat niet het gemis van een beugel in mijn vroege jaren, maar gewoon Ernems 😉

 

Bronnen:
Website van mijnwoordenboek.nl
Boekje “Waarom ik niet in Arnhem wonen wil” van Uitgeverij PlaatsMaken, 2008
Website http://houvanarnhem.nl

Geplaatst in Algemeen en getagd met , , , .